ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ Ε.Μ.ΠΡΟ.Σ

«Η Ελλάδα δεν θα φύγει ούτε θα την διώξουν από Ευρωζώνη-Ευρώ. Το Ελληνικό Χρέος είναι δυσβάσταχτο, χρειάζεται νέα ρύθμιση»

Διαπιστώσεις, προβλέψεις και προτάσεις του μεγάλου οικονομολόγου Robert Mundell (Βραβείο Νόμπελ των Οικονομικών Επιστημών 1999)στη βαρυσήμαντη ομιλία του εχθές Πέμπτη 26/7/2012 στο Ζάππειο Μέγαρο για την κρίση στην Ελλάδα, την Ευρωζώνη, τις διεθνείς εξελίξεις, τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Κατηγορηματικός ότι δεν φταίει η οικονομική κρίση για τα προβλήματα αλλά οι κυβερνήσεις, ότι δεν μπορεί να συνεχιστούν οι σπάταλες στις δημόσιες δαπάνες και το σημερινό Κράτος Πρόνοιας, ότι θα υπάρξει νέα πτώση του Ευρώ, ότι οι ΗΠΑ θα αντιδράσουν στην προσπάθεια ισοτιμίας Ευρώ-Δολαρίου, ότι η υπερδύναμη των ΗΠΑ θα χάσει σταδιακά την παγκόσμια επιρροή της, ότι η Κίνα αποτελεί ένα φιλόδοξο αλλά αινιγματικό γεωπολιτικό παράγοντα.

Ειδικότερα στην κύρια ομιλία του αλλά και στη συζήτηση που ακολούθησε, την οποία διεύθυνε ο μαθητής του Robert Mundell και Πρόεδρος του Ε.Μ.ΠΡΟ.Σ. Πέτρος Δούκας, ο Πατέρας του Ευρώ υπογράμμισε τα εξής χαρακτηριστικά:

ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ -ΜΝΗΜΟΝΙΟ

-Όσοι υποστηρίζουν ότι συμφέρει την Ελλάδα να φύγει από το Ευρώ ή ομιλούν περί νέας δραχμής, κάνουν λάθος. Εάν φύγει η Ελλάδα από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα τα οφέλη της θα είναι περιορισμένα ενώ οι αρνητικές συνέπειες πολύ μεγάλες. Τα χρέη της χώρας είναι σε ευρώ και θα παραμείνουν σε ευρώ. Δεν μπορεί όπως νομίζουν ορισμένοι να τα μετατρέψει σε δραχμές. Σοβαρό πρόβλημα θα έχει η Ελλάδα με τις εισαγωγές της, τομέας από τον οποίο είναι έντονα εξαρτημένη. Το όλο πρόβλημα του δημοσίου χρέους  παραμένει και δεν αντιμετωπίζεται σωστά με τέτοιες μεθόδους.

- Δεν μπορεί η Ελλάδα να αρνηθεί τα διεθνή της χρέη, δεν μπορεί να πει στους δανειστές της «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ». Τι μπορεί να κάνει? Πράγματι τα χρέη της είναι δυσβάσταχτα και χρειάζονται νέα ρύθμιση. Η Ελλάδα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει και να αποπληρώσει το χρέος της που εξακολουθεί να παραμένει τεράστιο και μετά το “haircut” (κούρεμα). Πρέπει να ξεπληρώσει με νέες ρυθμίσεις τα χρέη της, αφού αναζητήσει σε συνεργασία με τους ξένους εταίρους νέα ρύθμιση όπως νέες δόσεις, νέο κούρεμα κλπ. Οφείλει όμως αυτό να το κάνει συναινετικά, συντεταγμένα, με διάλογο και επίμονη διαπραγμάτευση.

- Υπάρχει άλλωστε το προηγούμενο της Γερμανίας, μετά το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, οι Σύμμαχοι επέβαλλαν στην Γερμανία σκληρούς οικονομικούς όρους και δυσβάστακτα χρέη, δύο φορές το ΑΕΠ της Γερμανίας. Ήταν αδύνατο να πληρωθούν αυτά τα χρέη. Μετά από δύο χρόνια η Γερμανία εκδήλωσε αδυναμία να καταβάλλει τις πολεμικές αποζημιώσεις αυτές. Ζήτησε και έγινε νέα ρύθμιση τόσο γενναιόδωρη ώστε τελικά δεν πλήρωσε ούτε ένα μάρκο, τους χαρίστηκαν τα χρέη. Το Ελληνικό χρέος που φτάνει το 170% του ΑΕΠ είναι επίσης δυσβάσταχτο, δεν μπορεί να εξοφληθεί, πρέπει να ρυθμιστεί με νέα διαπραγμάτευση και βεβαίως θα πρέπει από την πλευρά της η Ελλάδα να βαδίσει σταθερά τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων και των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών. Κάθε αντίθετη σκέψη, όπως λόγου χάρη η καταγγελία και η άρνηση γενικά του Μνημονίου ή των συζητήσεων με την Τρόικα είναι τουλάχιστον κακή τακτική.

ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Με ρωτούν συχνά εάν για την κρίση στην Ελλάδα φταίει το Ευρώ, το Μνημόνιο ή το Κυβερνητικό management, νομίζω πως οι παρενέργειες από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη ή την οικονομική κρίση σε άλλες χώρες ήταν και παραμένουν περιορισμένες, δεν αποτελούν το μείζον πρόβλημα. Κανονικά θα έπρεπε η Ελλάδα πριν ενταχθεί στην Ευρωζώνη να έχει κάνει μια γενναία υποτίμηση 40-45% του εθνικού της νομίσματος και να μην επιδιώξει τόσο υψηλή ισοτιμία δραχμής και ευρώ, όμως τα κύρια αίτια ήταν και παραμένουν οι κακοί χειρισμοί της Δημοσιονομικής πολιτικής. Δυστυχώς οι κυβερνήσεις, όχι μόνο στην Ελλάδα, κατέφυγαν τα τελευταία χρόνια εύκολα στο Διεθνή Δανεισμό. Ο δανεισμός του Κράτους όμως πρέπει να γίνεται μόνο σε δύσκολες περιστάσεις όπως λόγου χάρη σε έναν πόλεμο ή για αναπτυξιακές επενδύσεις. Δεν πρέπει να γίνεται για εσωτερική πολιτική, για διάφορες καταναλωτικές δαπάνες του κράτους και παροχές στην κοινωνία γιατί τότε, όταν φτάσει η ώρα της εθνικής ανάγκης, υπερχρεωμένος όπως είσαι δεν μπορείς να δανειστείς πλέον, διαφορετικά η κάθε χώρα υποθηκεύει το μέλλον της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιταλία, η οποία από το 1980 έως πρόσφατα

διπλασίασε το εθνικό της χρέος.

ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ Ε.Ε. & Ε.Κ.Τ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Υπάρχουν κάποιες ακραίες φωνές και διαθέσεις στην Ευρώπη κατά της παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη αλλά δεν είναι ισχυρές. Θα ήταν πολύ περίεργο και ανεύθυνο αν στο μέλλον κάποια πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα θα αποφάσιζε την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη. Δεν δίνω πιθανότητες σε αυτό περισσότερο από 25%. Επίσης δεν θεωρώ πιθανό να ζητήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση ή Ευρωζώνη να φύγει η Ελλάδα ή  να την εξωθήσει να φύγει, δεν βλέπω παρόμοια πιθανότητα επίσης για την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ισπανία Η Ευρώπη οφείλει να βοηθήσει την Ελλάδα στα οξυμένα προβλήματα της όπως και τις άλλες χώρες σε ανάλογη θέση. Συγκεκριμένα η Ε.Κ.Τ πρέπει να αγοράσει προβληματικά ομόλογα της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ή να εκδώσει για αυτόν τον σκοπό δικά της ομόλογα όπως η κεντρική τράπεζα της Κίνας. Η Ε.Κ.Τ. πρέπει να μπορεί να παρεμβαίνει στις αγορές με δικές τις πολιτικές είτε αγοράζοντας ομόλογα των προβληματικών αγορών είτε εκδίδοντας ευρωομόλογα και ακόμα περισσότερο Ευρωπαϊκά έντοκα γραμμάτια. Τη λύση αυτή ακολούθησε η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ με τα λεγόμενα «τοξικά, στεγαστικά χρέη» με ρυθμίσεις πάνω από 2 τρις δολάρια.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΡΟΝΟΙΑ

Το 1960 η αναλογία Κράτους Πρόνοια προς ΑΕΠ ήταν περίπου 30%, τώρα έχει φτάσει στο 45%. Η κύρια αιτία του προβλήματος ήταν οι ανεξέλεγκτες δαπάνες στο κράτος και οι υπερβολικές παροχές σε κοινωνικές ομάδες. Έχει ήδη δημιουργηθεί μείζον πρόβλημα από την τακτική αυτή στην Ευρωζώνη αλλά και τις ΗΠΑ πλέον. Το παραδοσιακό Κράτος Πρόνοιας των ανεξέλεγκτων παροχών και επιδομάτων διευρύνθηκε σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν μπορούν πλέον οι δαπάνες να καλυφθούν από φορολογικά έσοδα, χρειάζεται να συμμαζευτούν,  να κριθούν ορθολογικά με αξιότητα, δηλαδή να αξιολογηθούν και να περικοπούν σιγά-σιγά.

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ελπίζω η τρι-κομματική συμμαχία στην κυβέρνηση της Ελλάδας να αποδώσει έργο ανασυγκρότησης με βάση τις αναγκαίες σκληρές αποφάσεις και επιλογές. Το έχει ανάγκη η χώρα. Η εμπειρία μου λέει, ότι πολλές φορές τα μικρά κόμματα λειτουργούν κυρίως είτε προς όφελος του αρχηγού τους και της ηγετικής ομάδας είτε με άγονους φανατισμούς και πάντως όχι υπέρ της κοινωνίας, αντίθετα τα μεγάλα κόμματα που έχουν στόχο την αυτοδυναμία στη διακυβέρνηση είναι αναγκασμένα να είναι πολυτασικά και να εκφράζουν συνολικά μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Όμως και εδώ η σταθερότητα και η ανάπτυξη μιας χώρας δεν είναι αυτονόητες γιατί εξαρτώνται από τις πολιτικές που εφαρμόζονται.

Γενικά οι συμμαχικές κυβερνήσεις είναι δύσκολο να κυβερνήσουν  διότι κάθε κόμμα ενός τέτοιου συνασπισμού προσπαθεί να κυβερνήσει προς όφελος του ενώ ο Πρωθυπουργός γίνεται συχνά αδύναμος και ισορροπιστής. Σημειώνω την τελευταία δήλωση του Σύλβιο Μπερλουσκόνι, με μεγάλη εμπειρία σε κυβερνήσεις συνεργασίας στην Ιταλία, που υπογράμμισε ότι εάν είναι να κυβερνήσει στο μέλλον θα το κάνει μόνο με πλειοψηφία του 51% του λαού.

Οι Έλληνες πρέπει να εξετάσουν τη δυνατότητα να μεταβάλλουν το πολίτευμα τους από πρωθυπουργικοκεντρικό στο μοντέλο της Προεδρικής Δημοκρατίας όπως της Γαλλίας και των ΗΠΑ, αυτό το μοντέλο οδηγεί σε μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα, σε πιο αποφασιστική διακυβέρνηση και καλύτερες δυνατότητες παραγωγής έργου.

Το οικονομικό σύστημα επηρεάζεται αποφασιστικά από το πολιτικό σύστημα.

ΕΥΡΩ-ΔΟΛΛΑΡΙΟ-ΓΟΥΑΝ

- Το ευρώ έχει μέλλον. Όταν συστήθηκε πολλοί προεξόφλησαν το τέλος του μέσα σε μια πενταετία. Δέκα και πλέον χρόνια μετά είμαστε ακόμα εδώ και συζητάμε για το μέλλον του Ευρώ, το οποίο δεν κινδυνεύει από τις σημερινές δυσκολίες, αντέχει και θα αντέξει την ομοιογένεια των οικονομικών πολιτικών αλλά και τις δημοσιονομικής σταθερότητας ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης. Άλλου είδους εξελίξεις όπως ένας πόλεμος ή ο διεθνής ρόλος της Κίνας και του Γουαν μπορούν να επηρεάσουν στο μέλλον τη δύναμη του Ευρώ.

-  Το Ευρώ είχε εξαρχής κρατήσει διαφορετική ισοτιμία απέναντι στο δολάριο, η οποία υπήρξε κυμαινόμενη όλα αυτά τα χρόνια. Τελευταία υποχωρεί στη σχέση 1,2 Ευρώ προς 1 Δολάριο, όμως οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο και δεν πρόκειται να μείνουν αδρανής. Η πτώση της ισοτιμίας του Ευρώ προς το Δολάριο θα συνεχιστεί. Προβλέπω ότι μόλις η σχέση αυτή γίνει 1,15 ή 1,10 η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα ανησυχήσει και η Ουάσινγκτον θα αντιδράσει.

- Ασφαλώς το καλύτερο για την Ευρώπη και την Ευρωζώνη είναι η σταθεροποίηση της σχέσης Ευρώ-Δολαρίου προς την κατεύθυνση της πλήρους ισοτιμίας, δηλαδή 1 Δολάριο προς 1 Ευρώ, με την υποτίμηση αυτή του Ευρώ η Ευρώπη θα διευκολύνει σημαντικά τις εξαγωγές τις απέναντι στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες.

- Δεν βλέπω σύντομα να οδηγούμαστε σε σταθερές ισοτιμίες Δολαρίου- Ευρώ και Γουαν, βλέπω όμως τη δυνατότητα για κοινές πολιτικές, που έχουν όμως τα προβλήματα τους. Η Κίνα είναι μια ανερχόμενη δύναμη στο Διεθνή χώρο και ακολουθεί επιθετικές πολιτικές σε όλους τους τομείς της οικονομίας, έντονα ανταγωνιστικές.  Όπως έντονα ανταγωνιστικές είναι οι επιλογές των ΗΠΑ να περιφρουρήσουν την παγκόσμια κυριαρχία και πρωτοπορία τους την οποία θέλουν να κρατήσουν με κάθε τρόπο, κάτι που το θεωρώ αβέβαιο για το μέλλον καθώς οι ΗΠΑ αργά αλλά σταθερά χάνουν την παγκόσμια οικονομική τους κυριαρχία. Η Κίνα αναδύεται με γρήγορους ρυθμούς σε παγκόσμια υπερδύναμη και είναι ένα εξαιρετικά φιλόδοξο κράτος. Με ρωτούν συχνά στις επισκέψεις μου στην Κινά αν το Γουαν μπορεί να γίνει ένα ισοδύναμο νόμισμα όπως το δολάριο δηλαδή ένα «αποθεματικό νόμισμα» με παγκόσμια δύναμη και κυκλοφορία, απαντώ πως μπορεί να γίνει με προϋποθέσεις αλλά δεν το βλέπω νωρίτερα από τριάντα χρόνια.